Nhiễm giun, sán thường không phải là bệnh nguy hiểm nhưng nếu không phát hiện và điều trị sẽ khiến trẻ bị suy dinh dưỡng, thiếu máu, thiếu sắt...
Ai cũng có thể bị nhiễm giun, sán nếu chăm sóc sức khỏe, giữ gìn vệ sinh, ăn uống kém. Tuy nhiên, trẻ em là đối tượng dễ nhiễm bệnh nhất vì trẻ em tiếp xúc nhiều với các yếu tố nguy cơ. Những trẻ nhiễm giun đũa thường gầy còm, chậm lớn, thỉnh thoảng kêu đau bụng, ăn không ngon miệng, ngủ không ngon, biếng ăn, rối loạn tiêu hóa, phân lỏng, hay buồn nôn, nôn ra thức ăn, có khi nôn ra cả giun... Trẻ hay bực tức, quấy khóc, tính tình thay đổi, lười vận động... Những trẻ nhiễm giun kim thì hậu môn bị ngứa, nhất là vào ban đêm nên trẻ ngủ không yên, hay nghiến răng và đái dầm. Giun có thể chui vào ống mật làm tắc ống mật và đi vào mạch máu, qua gan, phổi... Trẻ bị giun chui vào phổi làm cho bị ho kéo dài, gầy gò, mệt mỏi, có thể lầm với viêm phổi do nguyên nhân khác. Cũng cần lưu ý rằng rất nhiều người bị nhiễm giun sán giai đoạn đầu, hoặc nhiễm ít, thường không có triệu chứng.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, Việt Nam là một trong những nước có số người nhiễm giun cao nhất tại khu vực Châu Á (khoảng 75%), trong đó mắc bệnh nhiều nhất là trẻ em từ 2 - 12 tuổi. Giun là loại ký sinh trùng sống ở ruột non. Có rất nhiều loại giun nhưng thường gặp nhất là các loại sau:
- Giun đũa: Có cấu tạo hình tròn dài, giun cái trưởng thành dài khoảng 20-25cm, giun đực dài 15-17cm. Giun đũa màu trắng hồng, đầu và đuôi thon nhọn. Giun cái đẻ trứng theo phân ra ngoài thành ấu trùng giun. Người nuốt phải ấu trùng giun có trong đất, cát vào cơ thể sẽ trở thành giun. Trong quá trình ký sinh trong ruột non của người giun đũa có thể chui vào ống mật hoặc túi mật gây đau đớn cho bệnh nhân, thậm chí gây tắc mật, chui vào gan gây áp xe gan.
- Giun móc: Có màu trắng sữa, hơi hồng hoặc màu đỏ nâu tuỳ thuộc trong ruột giun có máu hay không. Giun móc đực dài khoảng 8-11mm, giun móc cái dài 10-13 mm. Trong bao miệng có 2 đôi răng hình móc bố trí cân đối ở bờ trên miệng, bờ dưới có các bao cứng giúp giun ngoạm chặt vào niêm mạc tá tràng để hút máu. Ở chỗ hút máu giun móc tiết ra chất chống đông máu làm cho vết cắn chảy máu liên tục dẫn đến tình trạng thiếu máu, da xanh, niêm mạc nhợt, chóng mặt, hoa mắt, trẻ chậm lớn, còi cọc, suy dinh dưỡng, bệnh nhân đi ngoài phân đen.
- Giun tóc: hình thể giun tóc được chia làm 2 phần rõ rệt: phần đầu dài và nhỏ chiếm 2/3 chiều dài cơ thể, phần thân còn lại ngắn và phình to. Giun tóc có mầu hồng nhạt hoặc trắng sữa. Giun cái dài 30 - 50 mm, giun đực dài 30 - 45 mm. Đuôi giun tóc cái thường thẳng, đuôi giun đực thường cong và có một gai sinh dục. Nếu trẻ nhiễm giun tóc nhẹ chỉ bị đau bụng, buồn nôn, táo bón, khó tiêu, nhức đầu, chán ăn. Nếu nhiễm nặng và kéo dài có thể gây sa trực trạng và nhiễm trùng thứ phát, gây thiếu máu nhược sắc
- Giun kim: Có màu trắng sữa, đầu hơi phình và vỏ có khía. Miệng có 3 môi, những môi này có thể thụt vào trong miệng. Giun đực dài khoảng 2-5mm, đuôi cong; giun cái dài 9 - 12 mm, đuôi dài và nhọn. Trẻ bị nhiễm giun kim thường hay mất ngủ, bứt rứt, bồn chồn, ngứa hậu môn, nguyên nhân do giun cái về đêm thường ra ngoài hậu môn đẻ trứng. Những lúc ngứa hậu môn nếu soi đèn có thể phát hiện giun kim ở quanh hậu môn. Bệnh giun kim có thể gây nguy hiểm như viêm ruột thừa cấp do giun chui vào ruột thừa, giun đi lạc chỗ vào thực quản, phổi, âm đạo, bàng quang... gây ra viêm nhiễm
Nguyên nhân gây nhiễm giun, sán là thiếu vệ sinh trong sinh hoạt, ăn uống và tập quán dùng phân tươi bón rau... Do đó, để phòng bệnh, nên giữ vệ sinh thân thể, vệ sinh ăn uống, nhất là đối với trẻ em. Cụ thể là: rửa tay sạch trước khi ăn, cắt ngắn móng tay, lau dọn nhà cửa sạch sẽ; tập cho trẻ thói quen rửa tay chân sạch sẽ; thức ăn cho trẻ phải luôn nấu chín; nước uống phải được đun sôi để nguội. Nếu cho trẻ ăn trái cây hoặc rau sống thì phải rửa nhiều lần dưới vòi nước đang chảy...
Đồng thời, không để trẻ nằm, bò trườn dưới đất, không để trẻ mặc quần bị thủng. Quần áo của trẻ bị nhiễm giun cũng phải được phơi ở những nơi nhiều nắng để diệt bớt trứng giun.
Nên cho trẻ uống thuốc tẩy giun định kỳ 6 tháng/ lần.
Tất cả mọi người trong gia đình, kể cả người lớn, cũng phải chữa trị giun, sán cùng lúc với trẻ thì bệnh mới hết triệt để. Trẻ đã tẩy giun rồi mà vẫn xanh xao, gầy yếu, kém ăn, thì cần kiểm tra để phát hiện trẻ còn mắc bệnh nào khác hay không để có cách chữa trị phù hợp.